Tarımsal ürünlerin belgelendirilmesi konusu, gıda sektörünün sürekli gelişme göstermesi, tüketiciye güven vermenin gittikçe önemli bir hal alması ve farklı tüketici taleplerinin karşılanması için kaçınılmaz olmuştur.

Tarımsal ürün belgelendirme çalışmalarını üç başlık altında toplamak mümkündür:

  • İyi tarım ürünleri uygulamaları
  • GLOBALGAP uygulamaları
  • Organik tarım uygulamaları

Şimdi kısaca bu uygulamalar hakkında bilgiler aktaralım.

İyi tarım ürünleri uygulamaları

İyi Tarım Uygulamaları Hakkında Yönetmelik, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 2004 yılında çıkarılmış, 2010 yılında ise revize edilmiştir. Bu yönetmelik, şu sayılan hedefleri gerçekleştirmek üzere, iyi tarım uygulamalarının usul ve esaslarını düzenlemektedir:

  • Tarımsal üretimin, insan, hayvan ve çevre sağlığına zarar vermeyecek şekilde yapılması
  • Doğal kaynakların korunması
  • Tarımsal üretimde izlenebilirlik ve sürdürülebilirlik koşullarının sağlanması
  • Piyasalara güvenilir tarım ürünleri sunulmasının sağlanması

İyi tarım ürünleri uygulamalarının belgelendirme çalışmaları ise 2006 yılında başlamıştır. Bu tarihten itibaren uygunluk değerlendirme çalışmalarını yapacak olan belgelendirme kuruluşlarına, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yetki verilmeye başlanmıştır. Belgelendirme kuruluşları, belge almak için başvuru yapan üretici firmalarda üretim süreçlerini denetler ve eğer İyi Tarım Uygulamaları kriterlerine uygun şekilde üretim yapıldığına ikna olurlarsa, İyi Tarım Uygulamaları Belgesi’ni düzenleyerek teslim ederler.

Burada yapılan denetim çalışmaları, tarımsal üretimin ilk aşamasından başlayarak ürünün tarladan toplanması ve pazara sunulmasına kadar bütün süreçleri kapsamaktadır. Belgelendirme kuruluşları, her bir süreçte uygulanan işlemlerin, İyi Tarım Uygulamaları kriterlerine uyularak yapılıp yapılmadığını kontrol etmektedir.

Tarımsal üretimin olduğu her yerde İyi Tarım Uygulamaları söz konusu olabilir. Neticede bu kriterleri uygulayıp uygulamamak ve İyi Tarım Uygulamaları Belgesi talep edip etmemek, tüketici talepleri ve perakendeci kuruluşların arzları ile ortaya çıkmaktadır.

GLOBALGAP uygulamaları

Dünyanın ekolojik dengesinde yaşanan olumsuz değişiklikler, dünya nüfusunun hızla artıyor olması, beslenme alışkanlıkları gittikçe farklılaşması, yeni tarımsal tekniklerin ve tarım ürünlerinin işlenmesinde yeni yöntemlerin ortaya çıkması, beslenme ihtiyacının giderek artması, beraberinde insan sağlığı için tehlike yaratmayacak gıdaların temin edilmesinde ciddi sorunlara yol açmıştır.

Tüketicilerin son yıllarda daha çok bilinçlenmesi ile birlikte, gıda üretiminde güvenli olduğu garanti edilen ürünler, daha fazla tercih edilmeye başlanmıştır. Gıda güvenliği konusu, sadece gıda üretiminin insan sağlığı için zararsız ya da kabul edilebilir seviyede bulunması ve gıda hijyeninin sağlanması konusu değildir. Gıda güvenliği konusu aynı zamanda, üretim aşamasında işletmelerin çevre ile ilişkileri, toplum sağlığına duyulan hassasiyet ve toplum refahı ile de doğrudan ilgilidir.

GAP, Good Agricultural Practices (İyi Tarım Uygulamaları) kavramı ilk olarak 1997 yılında, tüketicilere sunulan gıda ürünlerinin güvenli olduğunu ve sürdürülebilirlik prensibine bağlı kalınarak üretildiğini garanti etmek amacıyla ortaya atılmıştır. İsmi daha sonra GLOBALGAP olan bu standart, tarımsal ürünlerin tarladan yüketicinin masasına gelinceye kadar güvenliğini sağlama ve kalitesini yükseltme amacını taşımaktadır.

GLOBALGAP Belgesi, yaş meyve ve sebzelerin Avrupa Birliği ülkelerine ihracatında bir ön koşul olarak aranmıştır. Bu belge, perakendecilerin tüketicilere sağladığı bir ürün izleme güvencesidir. GLOBALGAP standartları, tüketicilerin talep ettiği minimum güvenlik koşullarını tanımlamaktadır. Tüketiciler, satın aldıkları gıdalarda şu noktalarda emin olmak isterler:

  • Tarımsal ürünler, fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik açıdan zararlı olmamalıdır.
  • Tarımsal ürünlerin üretim aşamalarında, çevreye ve dünyanın ekolojik dengesine zarar vermemiş olmalıdır.
  • Tarımsal üretim, mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde yapılmış olmalıdır.
  • Tarımsal üretimde çalışan kişilerin sağlık ve güvenlikleri konusunda gereken her türlü önlem alınmış olmalıdır.

Organik tarım uygulamaları

Çevre sorunları dünya üzerinde her ülke için ciddi boyutlarda tehlike alarmı verdiği için, organik tarımın insanlık için yeni bir umut kaynağı olduğunu iddia etmek yanlış olmaz. Bilindiği gibi tarımsal üretimde kimyasal gübre ve ilaç kullanımının çok büyük boyutlara ulaşmıştır ve bu durum insan sağlığı ve doğa üzerinde son derece olumsuz etkiler yaratmıştır. Organik tarım yaklaşımı, bu olumsuz etkilerin ve ticari sorunların aşılabilmesi amacı ile sunulan alternatif bir yöntemdir. Organik tarım ifadesi bazı ülkelerde ekolojik tarım olarak, bazı ülkelerde de biyolojik tarım olarak da ifade edilmektedir. Avrupa Birliği, 2092/91 sayılı Avrupa Birliği Organik Tarım Yönetmeliği’ni hazırlarken bu üç ifadeyi de birarada kullanmıştır. Bu yönetmelik, dünya organik tarımını da yönlendirmektedir. Avrupa Birliği ülkeleri, dünya organik gıda pazarının yarısını elinde tutumaktadır. Aynı zamanda dünyanın en büyük organik gıda ithalatçısıdır.

Ülkemizde Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından 2005 yılında çıkarılan Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik, organik tarım ürünleri için sadece organik kelimesini kullanmıştır. Bu yönetmelik, organik tarımsal faaliyetlerin yürütülmesi, ekolojik dengenin korunması, organik tarımsal üretimin ve pazarlamanın düzenlenmesi, geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasına yönelik usul ve esasları belirlemek amacı ile çıkarılmıştır.

Organik üretim, dünyanın doğal dengesini bozmadan sağlıklı ve güvenli tarımsal ürünler üretmek için, alınması gereken önlemleri alarak, bitki koruma ve zararlı mücadelesinde doğal yöntemler kullanarak yapılan ve belgelendirme denetimi ile üretim süreçleri kontrol altında tutulan üretim şekline denmektedir. Bu şekilde elde edilen ürünlere de organik ürün denmektedir.

Tarımsal ürün belgelendirme çalışmalarını yürüten belgelendirme kuruluşlarından biri de TÜRCERT’dir. Bu konuda daha açıklayıcı bilgiler vermek için, TÜRCERT belgelendirme kuruluşunun yönetici ve çalışanları her zaman yanınızdadır.