Uluslararası Standartlar Organizasyonu, ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi standartlarını ilk olarak 1996 yılında çıkarmıştır. Daha sonra 2004 yılında bu standartlarda bir revizyona gidilmiştir ve bugün bu sitem için yapılan belgelendirme çalışmalarında ilgili kuruluşlara ISO 14001:2004 Çevre Yönetim Sistemi Belgesi verilmektedir.

Talep eden kuruluşlara nasıl ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi Belgesi veriliyorsa, talep eden kuruluşlara da aynı şekilde ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Belgesi verilmektedir.

Zaten Çevre Yönetim Sistemi standartları bir yönetim sistemi standardı olduğu için, bir kuruluş tek başına bu sistemi kurabileceği gibi, ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi ile birlikte ve entegre olarak da kurup, uygulayabilir. Çünkü Çevre Yönetim Sistemi standartları ile Kalite Yönetim Sistemi standartlarının çok sayıda ortak maddesi bulunmaktadır.

ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi, her türlü üretim sektöründe, ürünün ilk aşamasından tüketiciye sunulmasına kadar geçen her adımda çevresel etkilerin dikkate alınarak üretimin gerçekleştirilmesini sağlayan sistematik bir yaklaşımdır. ISO 14001; bir şirketin çevresel performansının kontrol edilmesi ve geliştirilmesi oluşumunu yani sürecini tanımlayan uluslararası bir standarttır. 

Çevre Yönetim Sistemi’nin kurulmasındaki amaç, kuruluşların faaliyetleri sırasında doğal kaynak kullanımı azaltılarak, toprağa, havaya ve suya, kısaca çevreye verebilecekleri zararların en aza indirilmesi için yapılacak çalışmaları belirlemektir.

Bir kuruluşun faaliyetlerini yürütürken kullandığı hava, toprak, su, flora (bitki topluluğu), fauna (hayvan topluluğu), kısaca doğal kaynaklar ve insanları da içine alan ortam ve bunlar arasındaki ilişki, çevre olarak nitelenmektedir. Ancak ne yazık ki, insanların içinde bulunduğu ve birlikte yaşadığı çevre, sanayi ve teknolojik gelişmelere bağlı olarak gittikçe daha fazla zarar görmektedir. Doğal çevrenin tahrip olması ve yaratılan çevre kirliliği, insan yaşamını ve yaşam kalitesini gittikçe daha fazla tehdit etmektedir.

Çevreye yönelik ulusal veya uluslararası yasal mevzuatlar bu yüzden yapılmaya başlanmıştır ve çevre standartlarının gelişimi, insanlığın çevreye verdiği her türlü zararı önlemek için geliştirilmiştir. Uluslararası Standartlar Organizasyonu tarafından hazırlanan ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi standartları da bu amaçla yayınlanmıştır.

Çevre Yönetim Sistemi’ni kuran kuruluşlar, bunun sonucunda, ülke içinden veya uluslararası alanda akredite olmuş bir belgelendirme kuruluşuna başvurarak bu sistemin belgesini alabilirler. Belgelendirme kuruluşları, görevlendirecekleri denetçiler aracılığı ile gerekli denetimleri yaparlar ve gerekli koşullar sağlanmışsa ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Belgesi düzenlerler

Ancak, bir kuruluşun Çevre Yönetim Sistemi standartlarını uyguluyor olması ve bu durumunu kanıtlayacak olan ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Belgesi almış olması, bu kuruluşun, ilgili çevre bakanlığının çıkardığı yasa, yönetmelik ve her türlü yasal mevzuatı tam olarak karşıladığı anlamına gelmez. Bu belge, o kuruluşun bütün üretim ya da hizmetlerinde, ilgili çevresel yasal hükümlerini yerine getirdiğini göstermez. Bu konular, ilgili çevre bakanlığının yetki verdiği kuruluşlardan alınacak izin ve lisanlara bağlıdır.

ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi, bir ürünün hammadde halinden başlayarak müşteriye sunulması aşamasına kadar olan çeşitli süreçlerdeki çevresel etkilerin tespit edilmesi, bu etkilerin gereken önlemler alınarak kontrol altına alınması ve bu şekilde doğal kaynaklara verilen zararın en aza indirilmesi için kılavuzluk yapan standartlar bütünüdür.

Bu standartlar her ülkenin kendi yasal düzenlemeleri ile uyumlu niteliktedir. Bu nedenle de uygulamalar genelde yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi ile paralellik göstermektedir. Böyle olunca uygulamalar, bir Çevre Yönetim Sistemi olarak gerçekleştirilmesi için zemin oluşturmaktadır.

Bu arada çevre konusu, Avrupa Birliği ile entegrasyon çalışmalarında da önemli başlıklardan biridir. Bu açıdan çevre bakanlığı tarafından yapılan denetimlerde aranan özellikler ile ISO 14001 standartları birbirine paralellik göstermektedir.

İşin doğrusu, ISO 14000 standartları, kendi içinde çok sayıda standart içermektedir. Bunlar içinde en çok bilinen ve önemli olanları şunlardır:

  • ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemleri, Şartlar ve Kullanım Kılavuzu
  • ISO 14004 Çevre Yönetim Sistemleri, Prensipler, Sistemler ve Destekleyici Tekniklere Dair Genel Kılavuz
  • ISO 14020 Çevre Etiketleri ve Beyanları, Genel Prensipler
  • ISO 14031 Çevre Yönetimi, Çevre Performans Değerlendirilmesi, Kılavuz
  • ISO 14040 Çevre Yönetimi, Hayat Boyu Değerlendirme, İlkeler ve Çerçeve
  • ISO 19011 Kalite ve Çevre Yönetim Sistemleri Tetkik Kılavuzu

İlk olarak 1996 yılında çıkarılan ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi standardı, ülkemizde Türk Standartları Örgütü tarafından 1997 yılında dilimize çevrilmiş ve yayınlanmıştır. Ülkemizde bu standardın tam ismi TS EN ISO 14001:2004 Çevre Yönetim Sistemi Standardı’dır. Buradaki TS, Türk standardı olduğunu, EN ise Avrupa normu olduğunu göstermektedir. 2004 ise bu standardın 2004 yılında yapılan revizyona uygun olduğunu göstermektedir.