Avrupa Birliği tarafından Yeni Yaklaşım Direktifleri kapsamında çıkarılan 97/23/EC Basınçlı Ekipmanlar Direktifi (Pressure Equipment Directive) esas alınarak, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından aynı yıl Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) çıkarılmıştır.

Avrupa Birliği ülkelerinde piyasaya sunulacak basınçlı ürünlerin, direktif kriterlerine uygun olması zorunluluğu bulunmaktadır. 2002 yılında çıkarılan bu direktif hükümlerine göre, buna uymayan ürünlerin pazara sürülmesine izin verilmemektedir. Avrupa Birliği’ne uyum çalışmaları kapsamında bu düzenlemeler de hukukumuza uyarlanmıştır.

Çeşitli iş yerlerinde çalışanlarının sağlıklarının korunması ve güvenli çalışma ortamının sağlanması açısından tehlike yaratabilecek birçok durum vardır. Özellikle sanayide çok kullanılan basınçlı kaplar, bu şekilde tehlike yaratan ekipmanlardan biridir. Doğru kullanılmaması halinde bunların patlaması bomba etkisi yaratır ve çevredeki insanlara ve eşyalara büyük zarar verir. Bunun çeşitli nedenleri olabilir. Örneğin kontrolleri zamanında ve uygun şekilde yapılmamış olabilir. Kullanıcılar güvenli ürün yerine ucuz ürün tercih etmiş olabilir. Bu araçlar kullanım talimatına uygun kullanılmamış olabilir. Günlük kontrolleri yapılmamış olabilir. Eğitimli olmayan kişiler tarafından kullanılmış olabilir. Üretici firmalar sorumlu davranmamış olabilir. Bütün bu nedenler basınçlı kaplar için büyük tehlike yaratan durumlardır.

Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği başta olmak üzere bütün yasal düzenlemeler basınçlı kaplar için hidrostatik deneme basıncı deneyleri yapılmasını istemektedir. Bu deneylerin, basınç deney işlemleri ve güvenlik konularında eğitimli kişiler tarafından yapılması gerekmektedir. Aynı zamanda deneyler yapılırken, uygun deney araçlarının kullanılması, deneyler için uygun tesislerin kullanılması ve söz konusu basınçlı ekipmanların kullanım klavuzlarına vakıf kişiler tarafından testlerin yapılması gerekmektedir.

Örnek olarak bir yangın söndürücü aracı da basınçlı ekipmanlardan biridir ve yangın söndürücünün gövdesi veya dış bölümü aşağıda açıklanan koşullardan birini veya birkaçını sağlıyorsa, bu yangın söndürücü için hidrostatik basınç testleri yapılmasına gerek yoktur, derhal imha edilmelidir:

  • Lehimle, kaynakla veya benzer bir yöntemle yama veya onarım yapılmışsa
  • Silindir gövdesi ve dış yüzeyinde kaynak yerleri hasar görmüşse
  • Üzerinde çukurlaşma olacak şekilde korozyon mevcutsa
  • Yangın söndürücü bir yangına maruz kalmışsa
  • Paslanmaz çelikten bir yangın söndürücüde, kalsiyum klorür tipli söndürücü madde kullanılmışsa
  • Yangın söndürücü uzun süre kullanılmamışsa

Yangın söndürücü araçların 10 yılı geçmeyecek aralıklarla hidrostatik basınç testlerine tabi tutulması gerekmektedir. Ancak bahsedilen yönetmelikte açıklanan kriterler ve standartlar, sadece düzenli yapılması gereken testlerin değil, hidrostatik basınçlı testlerin de konusunda uzman kişiler tarafından yapılmasını istemektedir.

Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği’nin ekinde yer alan Hidrostatik Test Basıncı başlıklı maddeye göre, basınçlı kaplar için, hidrostatik test basıncı, şu değerlerden düşük olmamalıdır:

  • İzin verilen en yüksek basınç ve sıcaklık dikkate alınarak, basınçlı ekipmanın maruz kaldığı en yüksek basıncın 1,25 katsayısı ile çarpılarak bulunan değer ya da
  • Daha yüksek değerler için, izin verilen en yüksek basıncın 1,43 katsayısı ile çarpılarak bulunan değer.

TÜRCERT belgelendirme kuruluşu, uygunluk değerlendirme, belgelendirme ve eğitim hizmetlerini sunarken, diğer taraftan test ve muayene hizmetleri de vermektedir. Basınçlı ekipmanlar hidrostatik basınç testleri bu şekilde verilen hizmetlerden biridir. Basınçlı ekipmanlar hidrostatik basınç testleri konusunda daha fazla bilgi almak ve bu testleri yaptırmak için, TÜRCERT belgelendirme kuruluşunun, deneyimli yönetici ve çalışanlarına başvurmakta gecikmeyiniz.

 

Ekipman Adı

Muayene Periyodu (Azami Süre)

Periyodik Muayene Kriterleri

Buhar Kazanı

Standartlarda süre belirtilmemişse 1 yıl

TS 2025 ve TS EN 13445-5 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır

Kalorifer Kazanları

Standartlarda süre belirtilmemişse 1 yıl

TS EN 12952-6 standardında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.

Taşınabilir gaz tüpleri

(Dikişli, dikişsiz)

Standartlarda süre belirtilmemişse

3Yıl

TS EN 1802, TS EN 1803, TS EN 1968, TS EN 13322, TS EN 14876, TS EN ISO 9809 ve TS EN ISO 16148 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.

 Taşınabilir asetilen tüpleri

 TS EN 12863 standardında belirtilen sürelerde

 TS EN 12863 standardında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.

 Manifoldluasetilen tüp demetleri

Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl

 TS EN 12755 ve TS EN 13720 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.

 Manifoldlu tüp demetleri

Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl

 TS EN 13385 ve TS EN 13769 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.

 Sıvılaştırılmış gaz tankları (LPG, ve benzeri) (yer üstü)(1)

 10 yıl

 TS 55, TS 1445, TS 1446, TS  EN 12817 ve TS EN 12819  standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak  yapılır.

 Sıvılaştırılmış gaz tankları (LPG, ve benzeri) (yer altı)(1)

 10 yıl

 TS  EN12817, TS EN 12819 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak  yapılır.

 Kullanımdaki LPG tüpleri

Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl

TS EN 1440:2008+A1:2012, TS EN 14767,

TS EN 14795, TS EN 14914 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.

 Basınçlı hava tankları(2), (3)

Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl

 TS 1203 EN 286-1, TS EN 1012-1:2010, TS EN 13445-5 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.

 Kriyojenik tanklar

 TS EN:13458 – 3 standardında belirtilen sürelerde.

 TS EN 1251-3, TS EN:13458 – 3, TS EN 13530-3 ve TS EN 14197-3, standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.

 Tehlikeli sıvıların(4) bulunduğu tank ve depolar

 10 Yıl(5)

 API 620,  API 650, API 653, API 2610 standartlarda belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.

(1) LPG tanklarında bulunan emniyet valfleri ise 5 yılda bir kontrol ve teste tabi tutulur.

(2) Seyyar veya sabit kompresör hava tankları ile basınçlı hava ihtiva eden her türlü kap ve bunların sabit donanımı.

(3) Kademeli sıkıştırma yapan kompresörlerin her kademesinde hidrostatik basınç deneyi, basınçlı hava tankları ile bunların sabit donanımlarının, o kademede müsaade edilen en yüksek basıncının 1,5 katı ile yapılır.

(4)  Tehlikeli sıvılar: aşındırıcı veya sağlığa zararlı sıvılardır.

(5)  Tahribatsız muayene yöntemleri kullanılır.

(*)  Periyodik kontrol süreleri API 510 standardı esas alınarak belirlenen basınçlı ekipmanlarda; basınçlı ekipmandaki içerik (basınç ve benzeri) kayıpları ile korozyon gibi nedenlerle meydana gelen bozulmalar dikkate alınarak yapılan risk değerlendirmesi ve yönetimi çerçevesinde belirlenen periyodik kontrol süreleri, ekipmanın kalan ömrünün yarısını ve her halükarda beş yılı aşmaması gerekir.

(**) Periyodik kontrol kriteri için referans olarak tabloda belirtilen standartlar örnek olarak verilmiş olup burada belirtilmeyen ya da Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra yayımlanan konuyla ilgili standartların da dikkate alınması gerekir.

Tablo: Bir kısım basınçlı kap ve tesisatın periyodik muayene süreleri ile muayene kriterleri. Kaynak: İş ekipmanlarının kullanımına sağlık ve güvenlik şartları yönetmeliği